Μπορεί ένα φάρμακο να προκαλέσει απώλεια της όσφρησης; Μήπως φταίνε οι αλλεργίες που δεν μυρίζετε καλά τελευταία; Γνωρίζετε ότι η μειωμένη όσφρηση ορισμένες φορές είναι ένδειξη κάποιων παθήσεων; Διαβάστε όλα όσα πρέπει να ξέρετε γι’ αυτή την πολύτιμη αίσθηση.
H όσφρηση είναι σημαντική για τη ζωή μας. Με τη βοήθειά της μπορούμε να λαμβάνουμε πληροφορίες για το χώρο όπου ζούμε, να απολαμβάνουμε τα αρώματα της άνοιξης, να καταλαβαίνουμε αν κάποιο τρόφιμο είναι κατάλληλο να καταναλωθεί ή αν έχει αλλοιωθεί. Μπορούμε ακόμη να αντιλαμβανόμαστε έγκαιρα τον κίνδυνο, όπως, π.χ., όταν κάτι καίγεται. Αν και οι περισσότεροι θεωρούμε την αίσθηση της όσφρησης δεδομένη, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι κινδυνεύει περισσότερο από όλες τις άλλες αισθήσεις.
Πολλές φορές, μάλιστα, η μειωμένη όσφρηση είναι ένδειξη ή αποτέλεσμα ορισμένων παθήσεων. Μετά από ένα κρυολόγημα, για παράδειγμα, υπάρχει πιθανότητα να χάσετε την όσφρηση σας ίσως και για πάντα (αν και αυτό είναι σχετικά σπάνιο). Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά από τι απειλείται και τι μπορούμε να κάνουμε για να την προστατεύσουμε.
Διαταραχές της όσφρησης
Οι διαταραχές της όσφρησης είναι η ανοσμία και η υποσμία. Στην περίπτωση που κάποιος έχει μειωμένη οσφρητική ικανότητα, οι ειδικοί λένε ότι έχει υποσμία. Αν απουσιάζει πλήρως η αίσθηση της όσφρησης, τότε έχει ανοσμία. Ορισμένοι άνθρωποι, μάλιστα, μυρίζουν κάποιες μυρωδιές διαφορετικά από ότι είναι στην πραγματικότητα.
Μια μυρωδιά, για παράδειγμα, που για τους περισσοτέρους είναι ευχάριστη εκείνοι τη θεωρούν αποκρουστική, ή το αντίθετο. H ανοσμία και η υποσμία οφείλονται είτε σε απόφραξη της ρινικής οδού (μπούκωμα μύτης) είτε σε κάποια βλάβη στα αισθητήρια όργανα που είναι «επιφορτισμένα» να αντιλαμβάνονται τις οσμές.
Το κοινό κρυολόγημα
Στο κρυολόγημα αποδίδεται το 15-20% των προβλημάτων ανοσμίας. Σχεδόν ένας στους πέντε ασθενείς που υποφέρουν από κοινό κρυολόγημα χάνει τελείως την όσφρησή του. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ιοί προκαλούν βλάβη στον οσφρητικό βλεννογόνο, και μάλιστα ορισμένες φορές μόνιμη.
Τι πρέπει να κάνω;
Αν είστε κρυωμένοι και έχετε μπούκωμα μύτης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ρινικές σταγόνες που περιέχουν αλάτι. Μπορείτε ακόμη, για μικρό χρονικό διάστημα, να χρησιμοποιήσετε κάποιο αποσυμφορητικό σπρέι, αφού πρώτα συμβουλευτείτε το φαρμακοποιό σας. Αν η απώλεια της όσφρησής σας εξακολουθεί να υφίσταται και μετά το κρυολόγημα, πρέπει να το αναφέρετε στο γιατρό σας. Οι ειδικοί συνήθως αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με κορτιζονούχα φάρμακα και βιταμίνες. Αν η όσφρηση δεν επανέλθει μετά από ένα εξάμηνο, πιθανότατα η ανοσμία να γίνει μόνιμη κατάσταση.
Μήπως είναι ιγμορίτιδα;
H ιγμορίτιδα είναι μία πάθηση που μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στην όσφρηση. Στην περίπτωση που υποφέρετε από ιγμορίτιδα, μπορεί να έχετε και παροσμία, δηλαδή να μπερδεύετε κάποιες οσμές ή να μυρίζετε κάτι που δεν υπάρχει. Τα ιγμόρεια είναι κοιλότητες που βρίσκονται γύρω από τη μύτη.
Η ιγμορίτιδα είναι λοίμωξη που εμφανίζεται στο εσωτερικό μίας ή περισσότερων κοιλοτήτων. Όταν αυτές οι κοιλότητες μολύνονται, προκαλείται ρινική συμφόρηση, με αποτέλεσμα την ολική ή μερική απώλεια και της όσφρησης.
Τι πρέπει να κάνω; Μετά από ένα κοινό κρυολόγημα, αν εμφανίζετε ανοσμία και παράλληλα μπούκωμα μύτης, πυώδη καταρροή και πόνο στην περιοχή γύρω από τη μύτη, ίσως έχετε ιγμορίτιδα και πρέπει να επισκεφτείτε κάποιον ωτορινολαρυγγολόγο. H πάθηση αυτή αντιμετωπίζεται συνήθως με αντιβίωση και τοπικά αποσυμφορητικά. Φυσάτε, επίσης, συχνά τη μύτη σας, ώστε να φεύγουν οι εκκρίσεις. Αν θεραπευτεί η πάθηση, τις περισσότερες φορές επανέρχεται και η όσφρηση.
Μπορεί να φταίει η αλλεργία
Αν υποφέρετε από αλλεργική ρινίτιδα, είναι πολύ πιθανό να έχετε μειωμένη οσφρητική ικανότητα, γιατί η μύτη σας θα είναι μάλλον βουλωμένη και θα έχετε καταρροή. H αλλεργική ρινίτιδα είναι φλεγμονή στη μύτη, η οποία προκαλείται από αλλεργική αντίδραση σε κάποια ξένη ουσία, όπως για παράδειγμα η γύρη και οι σκόνες. Οι αλλεργικές ρινίτιδες είναι πιο συχνές την άνοιξη και το φθινόπωρο. H μείωση της όσφρησης είναι παροδική και η οσφρητική σας ικανότητα θα επανέλθει μόλις περιοριστούν τα συμπτώματα της αλλεργίας. Μακροπρόθεσμα όμως μπορεί να υπάρξουν μόνιμες επιπτώσεις στην όσφρησή σας.
Τι πρέπει να κάνω;
Καθαρίζετε τη μύτη σας από τις βλέννες, φυσώντας την απαλά. Καλύτερα είναι να φυσάτε το κάθε ρουθούνι χωριστά (κλείνετε το ένα και φυσάτε το άλλο). Μπορείτε ακόμη να χρησιμοποιήσετε αλατόνερο. Σε περίπτωση που η ρινική συμφόρηση κρατήσει πάνω από δύο – τρεις μέρες, ενημερώστε το γιατρό σας. H θεραπεία περιλαμβάνει αντιισταμινικά και κορτιζονούχα φάρμακα. Σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστάται ανοσοθεραπεία. Αφού δηλαδή διαπιστωθεί σε ποιες ακριβώς ουσίες έχετε αλλεργία, ακολουθείται αγωγή με ενέσεις, χορηγώντας τον αλλεργικό παράγοντα σε μικρές ποσότητες. H δόση αυξάνεται σταδιακά, κι έτσι ο οργανισμός σας συνηθίζει την ουσία που προξενεί την αλλεργία και δεν αντιδρά.
Αν έχετε πολύποδες στη μύτη
Ορισμένες φορές, για την ανοσμία ή την υποσμία ευθύνονται πολύποδες ή – πιο σπάνια – όγκοι που φράζουν τη ρινική οδό, με αποτέλεσμα να μειώνεται ή να απουσιάζει τελείως η αίσθηση της όσφρησης. Tι πρέπει να κάνω; Στην περίπτωση που δεν έχετε καθόλου την αίσθηση της όσφρησης ή η όσφρησή σας είναι εξασθενημένη, χωρίς κάποιο άλλο σύμπτωμα – όπως, λ.χ., ρινική καταρροή ή είστε κρυωμένοι, ενημερώστε το γιατρό σας, ο οποίος θα ελέγξει αν πρόκειται για κάποιον πολύποδα.
Πότε φταίνε τα φάρμακα;
H κατάχρηση στα αποσυμφορητικά (σπρέι ή σταγόνες) για το συνάχι πιθανόν να προκαλέσει διαταραχές στην όσφρησή σας. Ακόμη, ορισμένα άλλα φάρμακα για τα ρευματικά και κάποια αντιβιοτικά μπορεί να μειώσουν την οσφρητική σας ικανότητα.
Τι πρέπει να κάνω;
Αν παίρνετε τέτοια φάρμακα, πρέπει να τηρείτε τις οδηγίες του σκευάσματος και τις συμβουλές του γιατρού σχετικά με τον τρόπο που θα τα χρησιμοποιείτε. Μη χρησιμοποιείτε αποσυμφορητικά για τη μύτη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αποφύγετε να λαμβάνετε μεγαλύτερη δόση από αυτή που αναφέρουν οι οδηγίες ή σας έχει συστήσει ο γιατρός.
Ο ειδικός απαντά στις απορίες σας
Η ηλικία επηρεάζει την όσφρηση;
Με την πάροδο του χρόνου, παρατηρείται σταδιακά ατροφία όλων των ιστών στο εσωτερικό της μύτης που συμμετέχουν στη διαδικασία της όσφρησης. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μετά τα 60 η όσφρηση αρχίζει να εξασθενεί. Μετά τα 80 το 50% των ανθρώπων παρουσιάζουν σημαντική οσφρητική εξασθένηση. H μείωση αυτή αφορά τόσο την ικανότητα ανίχνευσης κάποιων οσμών όσο και την ένταση με την οποία τα ηλικιωμένα άτομα αντιλαμβάνονται τις μυρωδιές.
Πώς μας επηρεάζει το κάπνισμα;
Το κάπνισμα προκαλεί βλάβη στον οσφρητικό βλεννογόνο και για το λόγο αυτόν οι καπνιστές έχουν μειωμένη οσφρητική ικανότητα. Αν κόψετε το κάπνισμα, εκτός από τα υπόλοιπα οφέλη που θα αποκομίσετε για την υγεία σας, θα βελτιώσετε και την όσφρησή σας.
Μπορώ να βελτιώσω την όσφρησή μου;
Για να αποφύγετε διαταραχές στην όσφρησή σας, πρέπει να αντιμετωπίζετε έγκαιρα οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας σάς παρουσιαστεί και εμποδίζει την απρόσκοπτη ροή του αέρα στη ρινική κοιλότητα. Αποφύγετε όσο μπορείτε το μολυσμένο περιβάλλον και τους χώρους όπου υπάρχει πολύς καπνός και δεν αερίζονται καλά. Oι ρύποι της ατμόσφαιρας και οι σκόνες κατακάθονται στο ρινικό βλεννογόνο, με αποτέλεσμα τη μείωση της όσφρησης. Χρησιμοποιείτε με φειδώ τα αποσυμφορητικά.