Καρκίνος Κεφαλής & Τραχήλου
Το κείμενο δεν είναι ιατρική εργασία και δεν απευθύνεται σε υγειονομικούς. Είναι η αποτύπωση της καθημερινής μου συναναστροφής με τους ασθενείς και συνοδούς τους
Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου περιλαμβάνει διάφορους τύπους νεοπλασιών που επηρεάζουν τις περιοχές του κεφαλιού και του λαιμού . Αυτοί οι καρκίνοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 3% έως 5% όλων των κακόηθων καταστάσεων. Ο καρκίνος της κεφαλής και του τραχήλου είναι πιο συχνός στους άνδρες και σε άτομα άνω των 50 ετών.
Είναι θεραπεύσιμοι και διαχειρίσιμοι εάν εντοπιστούν έγκαιρα και μπορούν εύκολα να προληφθούν. Οι πιο κοινές αιτίες τους είναι η χρήση καπνού και αλκοόλ. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ορισμένους καρκίνους κεφαλής και τραχήλου.
Που εντοπίζονται συνήθως οι κακοήθειες;
- Στοματική κοιλότητα: χείλη, γλώσσα, ούλα, βλεννογόνοι των μάγουλων και των χειλιών, στο κάτω και πάνω μέρος του στόματος και πίσω από τους φρονιμίτες
- Σιελογόνοι αδένες: Αυτοί παράγουν το σάλιο που διατηρεί το στόμα και το λαιμό υγρό. Οι κύριοι αδένες βρίσκονται στο κάτω μέρος του στόματος και κοντά στο οστό της γνάθου. Παρωτίδες , υπογνάθιοι και υπογλώσσιοι
- Παραρρίνιοι κόλποι: οι οστέινες κοιλότητες που περιβάλλουν τη μύτη
- Ρινική κοιλότητα: η κοίλη περιοχή μέσα στη μύτη
- Αμυγδαλές
- Λαιμός (φάρυγγας)
- Φωνητικές χορδές (λάρυγγας)
- Αυτιά
- Λεμφαδένες στο πάνω και πλάγιο μέρος του λαιμού
Παρά τη θέση τους, οι όγκοι του εγκεφάλου, των οφθαλμών και του θυρεοειδούς συνήθως δεν αναφέρονται ως καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου.
Συμπτώματα και Αιτίες καρκίνου στην κεφαλή και τον τράχηλο
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου;
Ο καρκίνος της κεφαλής και του τραχήλου μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, επειδή τα συμπτώματα είναι συχνά ήπια και μπορεί να μιμούνται λιγότερο σοβαρές καταστάσεις, όπως το κρύωμα ή ο πονόλαιμος. Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πληγή στο στόμα ή στη γλώσσα που δεν επουλώνεται.
- Ένα λευκό ή κόκκινο έλκος στα ούλα, τη γλώσσα ή τον βλεννογόνο του στόματος.
- Επίμονος πονόλαιμος.
- Βραχνάδα.
- Πρήξιμο στη γνάθο, το λαιμό ή στο πλάι του προσώπου.
- Συχνές λοιμώξεις των παραρρίνιων κόλπων που δεν ανταποκρίνονται στα αντιβιοτικά.
- Πόνος στον αυχένα που δεν υποχωρεί.
- Συχνοί πονοκέφαλοι.
- Πόνος στα πάνω δόντια.
- Αιμορραγία από τη μύτη ή το στόμα ή αίμα στο σάλιο.
- Δυσκολία στην κατάποση.
- Επίμονοι πόνοι στα αυτιά.
- Δυσκολία στην αναπνοή ή στην ομιλία.
Εάν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε αμέσως το γιατρό σας. Μπορεί να είναι σημάδια λιγότερο σοβαρών καταστάσεων, αλλά θα πρέπει να γίνει ενδελεχής εξέταση.
Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου;
Η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί για την επιτυχή θεραπεία του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου. Σχεδόν τα τρία τέταρτα όλων των καρκίνων κεφαλής και τραχήλου μπορούν εύκολα να εντοπιστούν κατά τη διάρκεια μιας τυπικής Ω.Ρ.Λ. εξέτασης. Ο εξειδικευμένος Ω.Ρ.Λ. θα ζητήσει και συμπληρωματικές διαγνωστικές εξετάσεις.
Έλεγχος στο ιατρείο
- Φυσική εξέταση και κλινική εξέταση για τον έλεγχο της στοματικής και ρινικής κοιλότητας, του λαιμού και της γλώσσας.
- Ψηλάφηση στο λαιμό, τα χείλη, τα ούλα και τα μάγουλά για εξογκώματα.
- Ενδοσκόπηση . Με τον ενδοσκοπικό έλεγχο μπορούμε να φτάσουμε εύκολα σε περιοχές του σώματος που κάποτε ήταν δύσκολο ή και αδύνατο να προσπελαστούν αν δεν είχε πάρει νάρκωση ο ασθενής. Τα ενδοσκόπια είναι λεπτοί ,εύκαμπτοι ή άκαμπτοι σωλήνες οι οποίοι έχουν οπτική ίνα και δυνατό φώς. Ανάλογα με την περιοχή που θέλουμε να ελέγξουμε χρησιμοποιούμε το κατάλληλο ενδοσκόπιο όπου μας μεταφέρει την εικόνα αυτής της περιοχής σε ένα μόνιτορ. Το ενδοσκόπιο εισάγεται από τη μύτη , το αυτί ή το στόμα και προωθείται στην περιοχή που θέλουμε να ελέγξουμε. Έτσι μπορούμε να έχουμε καταγραφή αυτής της περιοχής για κλινικούς και διαγνωστικούς σκοπούς.
Σημαντική διευκόλυνση, όμως, μου προσφέρουν τα ενδοσκόπια όταν θα χρειαστεί η διάγνωση να τεθεί με τη λήψη τμήματος του ιστού για βιοψία. Ο διαγνωστικός έλεγχος γίνεται πολύ εύκολα, απλά και γρήγορα για τον ασθενή, οπότε αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την γρήγορη και σωτήρια , πολλές φορές, έναρξη της θεραπείας του.
Περιοχές που μπορεί να γίνει έλεγχος με ενδοσκόπηση
- Μύτη, παραρρίνιοι κόλποι
- Στοματική κοιλότητα, στοματοφάρυγγας
- Οισοφάγος, τραχεία
- Ρινοφάρυγγας, υποφάρυγγας
- Λάρυγγας, φωνητικές χορδές
- Αυτί
Εργαστηριακές και άλλες εξετάσεις καρκίνου στην κεφαλή και τον τράχηλο
- Ακτινογραφίες κεφαλής και τραχήλου
- Σαρώσεις CT
- Μαγνητικές τομογραφίες
- Σαρώσεις
Βιοψία ύποπτης περιοχής
Βιοψία γίνεται σε περιπτώσεις που θέλουμε
- Να αποκλείσουμε νεοπλασίαs
- Να σταδιοποιήσουμε και να ταυτοποιήσουμε έναν όγκο
- Να χαρτογραφήσουμε τη παθολογία
- Να σχεδιαστεί και οργανωθεί σωστά ένα ογκοχειρουργείο
- Να παρακολουθούμε την μετεγχειρητική πορεία αλλά και ‘ελεύθερη παθολογίας’ περιοχή
Βιοψία στο ιατρείο
Η βιοψία αυτή μπορεί να γίνει στο ιατρείο μου σε περιπτώσεις απλές και σε περιοχές εύκολα προσβάσιμες με το ενδοσκόπιο όπως
- Έξω ακουστικό πόρο
- Στοματοφάρυγγα
- Ρινική θαλάμη
Σε αυτές τις περιοχές η πρόσβαση είναι εύκολη με τοπική αναισθησία για τον ασθενή, καλά ανεκτή, και δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος επιπλοκής ( αιμορραγίας )
Βιοψία σε χειρουργικό χώρο
Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητη η παρουσία και η συνεισφορά πολλές φορές της αναισθησιολογικής ομάδας σε επίπεδο ήπιας μέθης, χάλασης και ελεγχόμενης υπότασης του ασθενή. Αυτό θα προσφέρει τη δυνατότητα να ανεχθεί ο ασθενής την παρουσία του ενδοσκοπίου και την λήψη ιστού για βιοψία.
Η σωστή προετοιμασία, η κατάλληλη προνάρκωση , η τοπική αναισθησία, η μέθη, η γενική νάρκωση, η ελεγχόμενη υπόταση και η μετεγχειρητική αναλγησία απαιτεί καταρτισμένη αναισθησιολογική ομάδα εξειδικευμένη στα χειρουργεία κεφαλής και τραχήλου. Αν ο ασθενής κάνει λήψη αντιπηκτικών, τα σταματά 4-5 μέρες πριν. Οι περισσότεροι καρδιολόγοι τα αντικαθιστούν με υποδόριες αντιπηκτικές ενέσεις. Ο νοσηλευτής θα φροντίσει την προετοιμασία για τη χειρουργική αίθουσα , αφαιρούνται οδοντοστοιχίες, κοσμήματα, γυαλιά όρασης, ακουστικά βοηθήματα και ο ασθενής λαμβάνει μία ήπια προνάρκωση.
Σημαντικός λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητη πολλές φορές η χρήση χειρουργικού εξοπλισμού και χώρου είναι για την περίπτωση που κατά την λήψη της βιοψίας υπάρξει αιμορραγία. Τότε είναι πολύ εύκολη η πρόσβαση και καυτηρίαση αυτού του αγγείου με τη χρήση κατάλληλων χειρουργικών διαθερμιών πάντα όμως με την αναισθησιολογική υποστήριξη και επιτήρηση.
Η ενδοσκοπική βιοψία επιβάλλεται να γίνεται σε συνθήκες χειρουργείου σε όλους τους ασθενείς που έχουν
- Καρδιολογικό ιστορικό
- Αναπνευστικά προβλήματα
- Ιστορικό με κρίσεις άγχους – πανικού
- Αλλεργία σε φάρμακα
Διαχείριση και Θεραπεία καρκίνου στην κεφαλή και τον τράχηλο
Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου;
Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου είναι ο προσδιορισμός του σταδίου του καρκίνου.
- Οι καρκίνοι σταδίου Ι και ΙΙ είναι μικροί και δεν έχουν εξαπλωθεί από την αρχική τους θέση. Συνήθως είναι ιάσιμοι.
- Οι καρκίνοι σταδίου III και IV έχουν συνήθως εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες ή/και είναι μεγάλοι όγκοι. Συνήθως απαιτούν πιο περίπλοκη θεραπεία και έχουν μικρότερες πιθανότητες ίασης, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις είναι δυνητικά ιάσιμες. Οι όγκοι που έχουν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, που ονομάζονται μεταστατικοί όγκοι, θεωρούνται γενικά ανίατοι, αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν για τη μείωση των συμπτωμάτων , την αύξηση του προσδόκιμου και την βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Το στάδιο, μαζί με την ηλικία σας, τη γενική υγεία και τη θέση του όγκου, θα καθορίσουν το σχέδιο θεραπείας.
Οι τρεις κύριοι τρόποι θεραπείας και αντιμετώπισης για καρκίνους κεφαλής και τραχήλου είναι
- η ακτινοθεραπεία,
- η χειρουργική επέμβαση και
- η χημειοθεραπεία.
Μερικοί ασθενείς μπορεί να λάβουν και τις τρεις θεραπείες.
Χειρουργική επέμβαση:
Σκοπός της ογκοχειρουργικής παρέμβασης είναι να αφαιρεθεί ολοκληρωτικά η πρωτοπαθής εστία αλλά και οι γύρω ιστοί και λεμφαδένες Οι λεμφαδένες στο λαιμό μπορούν επίσης να αφαιρεθούν εάν υπάρχει υποψία ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Η χειρουργική επέμβαση στις περιοχές του κεφαλιού και του λαιμού μπορεί να αλλάξει την εμφάνιση και την ικανότητα του ασθενούς να μασάει, να μιλά και να καταπίνει. Για αυτούς τους λόγους, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν επανορθωτική χειρουργική επέμβαση και λογοθεραπεία μετά την επέμβαση.
Ακτινοθεραπεία: Περιλαμβάνει τη χρήση ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας για τη νέκρωση των καρκινικών κυττάρων. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να έχει παρενέργειες, όπως πληγές , έλκη ή ερεθισμό στη προσβεβλημένη περιοχή, δυσκολία στην κατάποση ή στη γεύση, απώλεια σάλιου, μειωμένη όρεξη και ναυτία.
Χημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία είναι η χρήση αντικαρκινικών φαρμάκων για τη νέκρωση ή αδρανοποίηση των καρκινικών κυττάρων σε όλο το σώμα. Χρησιμοποιείται πιο συχνά για καρκίνους κεφαλής και τραχήλου προχωρημένου σταδίου. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν πληγές , άφθες και έλκη στο στόμα, απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετο, κόπωση, εξάνθημα, πόνο στις αρθρώσεις και απώλεια μαλλιών.
Ποιες είναι οι νέες εξελίξεις στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου;
- Οι νέες θεραπείες για τον καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου περιλαμβάνουν τη χρήση φαρμάκων που μπλοκάρουν τις ορμόνες που προκαλούν τον πολλαπλασιασμό ορισμένων καρκινικών κυττάρων. Αυτές οι θεραπείες κάνουν τον όγκο πιο ευαίσθητο στην ακτινοβολία και αυξάνουν την πιθανότητα ίασης. Η ανοσοθεραπεία (μια θεραπεία που χρησιμοποιεί το δικό σας ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση της νόσου) εξελίσσεται ταχέως ως επιλογή. Τα φάρμακα ανοσοθεραπείας βοηθούν το σώμα σας να παράγει κύτταρα που καταπολεμούν τον καρκίνο.
- Πολλές νέες θεραπείες επικεντρώνονται στη μείωση των παρενεργειών της θεραπείας, διατηρώντας παράλληλα καλά ποσοστά ίασης. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται νεότερα φάρμακα χημειοθεραπείας που έχουν λιγότερο σοβαρές παρενέργειες, αλλά εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά στη θανάτωση των καρκινικών κυττάρων.
- Οι νεότερες τεχνικές ακτινοβολίας εστιάζουν περισσότερη ενέργεια στα καρκινικά κύτταρα και λιγότερη στον φυσιολογικό ιστό, έτσι ώστε οι ασθενείς να εμφανίζουν λιγότερες παρενέργειες. Και οι προηγμένες χειρουργικές τεχνικές μπορούν να αφαιρέσουν τον καρκίνο ενώ επιτρέπουν στον ασθενή να ανακτήσει έναν πιο φυσιολογικό τρόπο ζωής μετά από επιτυχημένη θεραπεία.
Πρόληψη
Πώς μπορώ να προστατευτώ από τον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου;
- Κόψτε τον καπνό. Η χρήση καπνού είναι η πιο κοινή αιτία καρκίνου κεφαλής και τραχήλου. Το ογδόντα πέντε τοις εκατό αυτών των καρκίνων συνδέονται με τη χρήση καπνού. Για να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου, σταματήστε τη χρήση όλων των μορφών καπνού (τσιγάρα, πούρα, πίπες, και καπνός για μάσημα).
- Μειώστε το ποτό. Η χρήση αλκοόλ έχει επίσης καθοριστεί ότι συμβάλλει στον καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου. Η μείωση της πρόσληψης αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των καρκίνων.
- Σκεφτείτε να κάνετε το εμβόλιο HPV. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων μπορεί να προκαλέσει ορισμένους τύπους καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου, ιδιαίτερα του στοματοφαρυγγικού καρκίνου. Είναι πιο αποτελεσματικό στην πρόληψη του HPV εάν χορηγηθεί σε νεαρή ηλικία (έως 26 ετών).